وقتی اولین ایمیل در ۴۴ سال پیش، فرستاده شد، هیچ‌کس به ذهنش نمی‌رسید که بعد از گذشت تقریبا چهار دهه، شبکه‌های اجتماعی و دنیای اینترنت این‌گونه با سرعت و با این حجم از داده‌ها و اطلاعات، جهان را تحت تاثیر قرار دهند.

زندگی در عصر موبایل و استفاده روزافزون از دستگا‌های هوشمند، اتصال سریع به شبکه‌های اجتماعی و حضور همه‌جانبه در فضای مجازی آدم‌ها را در موقعیتی قرار می‌دهد که  انگار همه روز را به همراه دوستان  گذرانده‌اید و چه بسا که شب را هم در خانه آن‌ها به سر می‌برید.

طبق آمار، تقریبا یک نفر از هر چهار نفر از شبکه‌های اجتماعی‌ مانند فیس‌بوک و توییتر استفاده می‌کنند و این آمار و ارقام روز به روز با از راه رسیدن  شبکه‌هایی چون اینستاگرام،  واین، اِلو و مانند آن افزایش می‌یابد. 

آیا حضور دائم و مستمر در دنیای اینترنت و سکنی گزیدن در این‌ خانه‌های مجازی چه تاثیری بر سلامت روان ما خواهد داشت؟ شبکه‌های اجتماعی چه هستند؟ دوست یا دشمن؟

آن ها، مجموعه‌ای از سایت‌های اینترنتی اند که در سراسر جهان برای تعامل و ارتباط افراد با یکدیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند: تعاملاتی از جنس نوشته‌ها، عکس و ویدئو.

در این میان فیس‌بوک  با بیش از  ۱میلیارد و ۴۰۰ میلیون کاربر، بیشترین شهروندان مجازی دنیا را میزبانی می‌کند. البته بسیاری از آمار و اطلاعات، خبر از این می‌دهند که گذراندن وقت در شبکه های اجتماعی  شما را پریشان می‌کند، خلا روحی در شما به وجود می‌آورد و تاثیرات منفی فراوانی بر اخلاق و رفتار شما دارند، این خیلی طبیعی است که همانند هر چیز دیگری، این شبکه‌ها علاوه بر معایبشان مزایایی نیز دارند که این روزها ما را فریفته خود کرده‌اند.

در تحقیقاتی  که در سال ۲۰۱۲ در دانشگاه استنفورد انجام شد ۵۱ درصد از پرسش‌شوندگان اعلام کردند که شبکه‌های اجتماعی خلق وخوی منفی را در آن‌ها افزایش داده‌اند. ۶ درصد آن‌ها گفته‌اند که بعد از گذراندن وقت در این شبکه‌ها به مشکل خواب دچار شده اند. 

۲۵ درصد از پاسخ‌گویان به وجود آمدن مشکل در روابط عاطفی و کاری‌شان را تایید کرده‌اند و ۵۰ درصد هم  به این موضوع باور دارند که اگر به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی دسترسی نداشته باشند دچار اضطراب و تشویش می‌شوند. 

در تحقیق دیگری که در دانشگاه میشیگان آمریکا انجام شده، دیده شد که کاربران پس از استفاده از شبکه‌های اجتماعی غمگین‌تر بودند و در تمام مدت استفاده و پس از آن به شکل عجیبی از زندگی‌شان ناراضی بودند. 

هنوز دلیل محکمی بر اثبات مضرات شبکه‌های اجتماعی وجود ندارد. اما با این حال، می‌دانیم بیشترین خطر متوجه کاربرانی‌ست که دچار اختلالات روانی هستند. از میان ۱.۴ میلیارد  کاربر فیس‌بوک، ۳۰۰ میلیون کاربر اینستاگرام، ۲۸۴ میلیون کاربر  توییتر و ۲۸۴ میلیون کاربر تامبلر ، ۴۳.۷ میلیون بزرگ‌سال و ۱۷.۲ میلیون کودک با مشکلات روانی درگیرند و همگی در این زمینه آسیب‌پذیر. به این ها بیفزایید طبیعت ناشناخته شبکه‌های اجتماعی، مشکل مزاحمت‌های سایبری و اذیت و آزار‌های آنلاین را و بعد درباره نتایج به شدت غم‌انگیزی که در انتظار این کاربران خواهد بود فکر کنید. 

اعتیاد به اینترنت 

از آنجایی که اعتیاد به اینترنت در این زمینه هنوز به طور مشخص مطالعه و بررسی نشده است اما ازدیاد بیش از پیش  شبکه‌های اجتماعی و گوشی‌های هوشمند به این معنی‌است که استفاده از شبکه‌های اجتماعی به نوعی اعتیاد به اینترنت محسوب می‌شود. 

شما همیشه آنلاینید، همیشه در دسترسید و حتی آنهایی که ادعا می‌کنند معتاد نیستند از وسوسه چک کردن نوتیفیکیشن‌هایشان در امان نیستند.

نشانه‌های ابتلا به  اختلال  اعتیاد به اینترنت، شباهتی عجیب به اعتیاد به مواد مخدر طبیعی و شیمیایی دارد: بالا رفتن مداوم میزان نیاز به درگیری و ارتباط  با موضوع اعتیاد آور/ احساسات بد بسیار زیاد در صورت عدم دسترسی به  موضوع اعتیاد آور

استفاده مداوم و غیر قابل کنترل که بر روی روابط اجتماعی کار و تحصیل و روابط عاطفی شما تاثیر خواهد گذاشت.

تاثیر استفاده زیاد از اینترنت در سیستم عصبی، حالت پاداش دهی مغز را فعال می‌کند این حالت باعث می‌شود که هنگامی که صفحات شخصی و یا نوتیفیکیشن‌های خود را چک می‌کنید احساس خوشایندی داشته باشید و حتی گاهی لب‌خندی هم به لبتان بیاید. 

در مطالعاتی که در آمریکا و اروپا انجام شد با بررسی‌هایی بر روی  اسکن‌های مغزی  معتادان به  الکل، کوکایین، هرویین و افرادی که به میزان زیاد از اینترنت استفاده می‌کنند انجام شد، موارد مشابه اختلالات مغزی  را در این دو گروه به چشم آمد.

پژوهش‌گران  دانشگاه هنگ کنگ تخمین می‌زنند  ۴۶۰ میلیون نفر یعنی تقریبا  ۶ درصد از جمعیت دنیا به اعتیاد اینترنت مبتلا هستند. 

۶ درصد فکر می‌کنند که روابط عاطفیشان تحت تاثیر استفاده زیاد از اینترنت قرار گرفته است

۸۸ درصد گفته اند که برای فرار از مشکلات به اینترنت پناه می‌آورند.

۶۴ درصد اعلام کرده اند که خود احساس می‌کنند که به اینترنت معتاد هستند. 

۲۷ درصد تایید کرده اند که در زمان استفاده از دستشویی هم در حال چک کرده فیس بوکشان هستند.

شبکه های اجتماعی به عنوان دارو 

همه خبرها، در این میان ناگوار نیستند. مطالعات بسیاری نشان می‌دهد که استفاده صحیح از شبکه های اجتماعی می‌تواند کمک شایانی به بهبود زندگی و سلامت روانی  کند. 

شبکه‌های اجتماعی دامنه ارتباطات شما را گسترش می‌دهند به آشنایان، به ويژه وقتی از شما فرسنگ‌ها فاصله دارند نزدیک‌تر می‌شوید.

تحقیقات و بررسی ها نشان داده است که استاتوس‌های شاد و خوش‌حال بسیار تاثیرگذارتر و قابل انتقال تر از انواع غم و غصه دار آن هستند.

برررسی‌های روان‌شناسی ثابت کرده اند که شبکه‌های اجتماعی مهارت‌های اجتماعی نوجوانان درون‌گرا را افزایش می‌دهند. 

و آخر سر این‌که : 

این شبکه‌ها در بسیاری از موارد پشتیبانی عاطفی را برای کسانی که از کمبود محبت رنج می‌برند فراهم می‌کند.